Blokjesdenken

Het zal je niet verbazen dat ik nooit een kei was in exacte wetenschappen, eerder een talenknobbel met veel interesse voor filosofisch getinte vakken waarbij de kritische en (zichzelf) in vraag stellende gedachtekronkelaar zijn geest flink aan het werk kon zetten. Toch is het op die recente vrijdagochtend een rekensommetje dat mij aan het denken zet: 6.000. zoveel keer moet de ruitenwisser ongeveer van rechts naar links en weer terug bewegen om de regendruppels van mijn voorruit te wissen vooraleer ik op kantoor aankom. Het regent dat het giet, pijpestelen, oude wijven, scheermessen, bakstenen en zelfs koeienstaarten en mollenjongen, vind ik onder de uitdrukkingen, terwijl dat bij onze Engelstalige vrienden cats & dogs zijn.

Ik zie hoe vette regendruppels op het glas uit elkaar spatten en hoe de automatische wisser zich aanpast aan de snelheid waarmee het regenwater zich voor mijn neus verzamelt. Terwijl de langer dan normale ochtendfile als een gekleurd rijtje legoblokjes traag maar zeker richting Antwerpen en Brussel schuift, realiseer ik me dat het een mooie manier is om mindful met je gedachten om te gaan. Jij hebt controle over de wisser en na voldoende oefenen wordt het een automatisme in functie van de gedachtefile in je hoofd. Als regendruppels laat je ze landen en veeg je ze met de nodige aandacht netjes weg om er weer met open vizier tegenaan te gaan. Vooruitkijkend. En niet te veel in de achteruitkijkspiegel.

“If life is just a highway, then my soul is just a car” (Meat Loaf)

Activeer je net als ik veel minder de achterruitwisser? Misschien toch eens wat vaker doen, om de gedachtedruppels die eigenlijk al achter je liggen en toch nog aan je ziel plakken los te laten. De hierboven geciteerde rockster die voor mij vooral raakt wanneer hij zijn stem waarvan zoveel dreiging uitgaat op een ingetogen manier inzet om de juiste gevoelssnaar te raken, haalde aan dat wat je in de achteruitkijkspiegel ziet soms dichterbij lijkt dan het in werkelijkheid is. Dus let daarmee op en laat je niet inhalen door je verleden. Heb er aandacht voor. Laat het je blik echter niet vertroebelen maar ophelderen. Wij hebben niet de gave van een uil om in één vloeiende beweging in beide richtingen te kijken.

Het voordeel van zo’n lange rit naar of van het werk is dat het ruimte biedt om door de inspiratiemuze gebeten te worden. Op basis van wat ik zie, hoor, denk of voel, zet die haar tanden in mijn hals. Ik doe dan alle moeite van de wereld om een aantal sleutelwoorden in mijn werkgeheugen op te slaan en dan, zodra ik vaste voet aan grond heb, die op een papiertje te noteren. Dat zorgt er ook meteen voor dat ik de rugpijn die me na ruim anderhalf uur auto momenteel parten speelt sneller uit mijn hoofd kan zetten. Je voelt of bent wat je denkt? ’s Avonds, op een heilige woensdag – leve 4/5^e – of in het weekend knutsel ik dat dan in elkaar aan de lange houten keukentafel naast de grote schuifraam, met een fraai uitzicht op mijn Kempense biotoop. De plek waar ik bijna alle letters van mijn blogstukjes en boek geordend heb.

Wat me deze keer onderweg opviel, was het aantal autobestuurders die met hun hoofd recht of wat schuin omlaag rijden. Ik denk meteen aan de presentatie die ik een dag eerder hoorde, waarin verteld werd dat we gemiddeld 80 keer per dag onze smartphone ontgrendelen, terwijl we maar 40 keer lachen. Zo kan wat zich voor je afspeelt wel eens veel sneller dichtbij zijn dan je verwacht. Nog iets wat ik me al langer afvraag: als mensen in een file een andere auto inhalen en links of rechts richting een andere bestuurder kijken, waarom wenden ze dan plots hun blik af als die ander in hun richting kijkt? Zijn we bang voor oogcontact? Een uitdaging: de volgende keer draai je niet meteen je hoofd en glimlach je. Het maakt de rit onder lotgenoten in de file alvast aangenamer. En het kan een aanzet zijn voor de rest van de dag. Spontane vriendelijkheid als cement van de samenleving.

De bolides die op onze (snel)wegen blokrijden, bewegen niet enkel als legostukken maar evolueren qua vorm op dezelfde manier. Terwijl mijn eerste auto bijvoorbeeld eerder een niet zo aerodynamische aardappelkist op wielen was – heerlijk als je nu die films of series uit de jaren 70, 80 en zelfs 90 ziet – zijn de futuristische prototypes van toen ondertussen werkelijkheid geworden. De creaties die onze kinderen al jaren geleden met lego bouwden, waren in mijn kindertijd een utopie. Wij knutselden eerder met van die rudimentaire baksteenblokjes. Het kan uiteraard ook aan mijn creativiteit van toen gelegen hebben. Een Bob de Bouwer of Handige Harry ben ik ook nooit geweest. Figuurlijk taalgebruik ging me beter af dan de figuurzaag.

Wat geeft dat trouwens, wanneer je de kinderen van toen met lego van nu aan de slag laat gaan? Het kan als teambuilding en leverde, ondertussen al een hele tijd geleden, aan onze tafels in ieder geval aardige constructies en gesprekken op. Iedereen mocht zijn visie op de nieuwe strategie aan de hand van een set legoblokjes met de anderen delen. Het viel me daarbij op dat, ongeacht de persoonlijke drijfveren en culturele verschillen, de uiteindelijke toelichtingen slechts minieme verschillen vertoonden. Nog een vaststelling: vraag aan iemand om over zichzelf te praten en de kans is klein dat er veel verteld wordt. Wanneer je dezelfde persoon een poppetje laat kiezen, wordt het plots makkelijker want het lijkt minder introspectief. Zelf heb ik toen mijn visie over hoe we in het leven en teams (kunnen) staan ingeblokt. Het mannetje aan de linkerkant zit in een defensieve fase en durft zijn gezicht, zijn ware aard, niet te tonen. Hij draagt een masker. Speelt zijn rol. Is bang om gekwetst te worden. Verdedigt zichzelf. Klaar om met zijn zwaard (te snel) een (voor)oordeel te vellen. De vier kleuren verwijzen naar de temperamenten die bij persoonlijkheidsanalyses wel eens aan bod komen. Rechts staat iemand die beseft dat hij, door zichzelf met het nodige zelfbesef kwetsbaar op te stellen en in alle authenticiteit een ander de hand te reiken, niet alleen de sleutel tot zijn eigen geluk in handen heeft maar dankzij een gezonde dosis emotionele intelligentie een bindmiddel kan zijn voor het pallet aan karakters waarmee hij verbonden is. Ik nodig je uit om hokjesdenken eens te vervangen door blokjesdenken. En blokjespraten.

Wat ik altijd geweldig gevonden heb, is dat onze gasten eerst bouwen wat er op het plan van de blokjesdoos staat, om dan vervolgens alle elementen uit verschillende pakketten door elkaar te gooien en de meest fantastische eigen creaties in elkaar te boksen. En ze dan uit te leggen. Misschien wel voertuigen van de toekomst. Een sterk staaltje out of the box. Laten we proberen om eens als een kind naar schijnbaar onoverkomelijke problemen te kijken. Met meer verbeelding en minder vasthoudend aan klassieke en voorgekauwde patronen. Haal de blokjes uit elkaar. Neem ze individueel onder de loep en zo wordt een (alternatieve) totaaloplossing misschien vanzelf duidelijk.

Een paar voorbeelden uit eigen keuken van de kinderkijk op dingen. In ons dorp liepen de samenwerkings- en mogelijke fusiegesprekken tussen twee voetbalclubs erg moeilijk. Eén van de discussiepunten was welk stamnummer behouden zou blijven. Toen ik dat aan onze voetballende zoon vertelde, zei die meteen “Ze kunnen die toch optellen en door twee delen”. Een andere leuke was zijn reactie in de zoo op de uitspraak van de gids dat een uil zijn hoofd 270° naar links kan draaien om naar rechts te kijken: “Waarom draait hij zijn hoofd dan niet gewoon 90° naar rechts?”.

Of over prioriteiten. Onze kleinste leest graag, was met vrouwlief en mij naar de boekenbeurs gegaan. Terwijl wij bij de rekken met voor ons interessante onderwerpen of fraaie covers bleven plakken, kwam hij met het boek van zijn keuze aandraven: “Over een kleine mol die wil weten wie er op zijn kop gepoept heeft.” Iedereen gaat op zoek naar de antwoorden op zijn vragen.

“Faith is taking the first step even when you don’t see the whole staircase.” (Martin Luther King)

Je kunt dat blokjesprincipe ook toepassen op andere dingen die je voor ogen hebt of waarvan je droomt maar (nog) niet echt weet hoe ze aan te pakken. Zo wist een startend collega-blogger niet goed hoe en waar ze aan haar verhaal moest beginnen. Ik heb haar aangeraden dat het niet uitmaakt waar ze begint, zolang ze maar begint. Want al schrijvend zal het de juiste inhoud en structuur krijgen. En voor reflectie en inzicht zorgen. Focus op het proces, niet op het resultaat, wordt dan heel vaak gezegd. En als je doelen stelt, hoeft dat niet meteen de finish te zijn. Want ook die kan verschuiven. Via kleine tussenstations die je haalt, kun je jezelf een schouderklop geven. Een file kun je saucissoneren om lichter verteerbaar te maken. Een marathon ook, waarbij je stukken loopt en wandelt, terwijl je naar je lichaam luistert.

Als ik begin, weet ik soms niet waar ik mezelf naartoe schrijf of wanneer het klaar is. En dan voelt het zalig om op de onderste trede van een onzichtbare wenteltrap te staan. Terwijl ik vroeger pas de eerste stap zou zetten als ik meer dan zeker wist in welke kamer ik terecht zou komen en dat elke trede minstens twee keer mijn gewicht kon dragen.

Stukje Meat Loaf?