ROI = HR(eq)

Waarover ik tussen pot en pint of tijdens gesprekken rond burn-out al menig boompje opgezet heb, is de mate waarin ondernemingen hun strategische missie, visie en waarden ook effectief in de praktijk omzetten. En in hoeverre dat strookt met wat de werknemer drijft. De hamvraag is dan of al het goede uit de voedingsbodem waarop bedrijven beweren geworteld te zijn ook effectief via de sapstroom van doordacht management tot in de kleinste takken geraakt, zodat tevreden werknemers als bladeren, bloemen of vruchten kunnen bloeien en groeien.

Op een snijwindig koude dag als vandaag maak ik er dan wel eens een sport van om het wereldwijde web in te klimmen en te grasduinen op sites van bedrijven die bij ons het mooie weer maken. Of van ondernemingen die – als we hun jaarcijfers of peperdure reclamecampagnes mogen geloven – het bijzonder goed doen en dan eensklaps herstructureringen aankondigen, met zware sociale gevolgen. Het moeten wel paradijzen op aarde zijn als ik lees hoe vaak de mens, zowel professioneel als privé, en de maatschappij centraal staan. De meest voorkomende waarden zijn respect, vertrouwen, (klant)vriendelijkheid, eerlijkheid, kwaliteit en transparantie. Netjes verpakt in professioneel geschreven pitches, vol gewikte en gewogen dure woorden, waarmee ik je niet rond de oren wil slaan maar die duidelijk van een lovenswaardig engagement voor de (betere) wereld van vandaag en morgen getuigen.

De mooie woorden draaien ons echter wel eens een rad voor de ogen, wanneer ze bol staan van overdreven holligheden en fijngeweven wolligheden van dertien in een dozijn. Helaas blijft het vaak bij een fraai gekozen letterreeks, waarbij de sociale rol al even snel oplost als een flinterdun laagje wc-papier in de pot waarop een ontgoochelde werknemer zich met beide handpalmen onder de kin en twijfelende traanogen afvraagt hoe het toch zover kunnen komen is nu zijn jarenlang engagement samen met de geschrapte baan doorgespoeld wordt. Die tegenstelling tussen theorie en praktijk sijpelt ook zonder duidelijk zichtbare herstructurering of faillissement door naar de vertakkingen in een organisatie.

Ooit al eens een massieve, solide boom langzaam maar zeker zien sterven? Eerst verwelken bloemen en vruchten sneller dan ooit. Bladeren verdorren en vallen onverwacht. Dan sterven takken af en produceren ze niks meer. Om die reden worden ze weggesneden. Steeds dikker geschorste ledematen worden aangetast. De boom valt of wordt verder teruggesnoeid. Tot uiteindelijk een kleurloze stam of enkel een aangetaste wortel overblijft. Onder de grond. Verstoken van zonlicht. Wegrottend in een bodem van weggezakte fundamenten. In tegenstelling tot takken zijn werknemers trouwens in staat om zichzelf van de boom los te knippen en ergens anders de energie te vinden die hen kleur geeft. Vertrouwen komt te voet en gaat te paard.

“Als je eenmaal het vertrouwen van je medeburgers verliest, kun je hun respect en waardering nooit meer herwinnen.” (Abraham Lincoln)

Gelukkig zijn er ook positieve voorbeelden, ondernemers die de – sorry voor het woord – Award van de Authenticiteit verdienen. Bedrijven die verder kijken dan dat machines investeringen zijn en werknemers een kost vertegenwoordigen. Die vinden dat menselijk kapitaal al even smakelijk klinkt als koude frieten of warme frisdrank. Dat personen niet door systemen en procedures vervangen mogen worden. Het zijn bedrijfsleiders en leidinggevenden die een (persoonlijk) verhaal te vertellen hebben, eraan vasthouden en zo de mens in de werknemer weten te inspireren. Warm en kwetsbaar leiderschap haalt het wat mij betreft altijd van koud en zuiver cijfergedreven management. Authenticiteit hoort geen plaats te maken voor een klimaat van angst voor het volgende functionerings- of evaluatiegesprek in een cc-cultuur.

Er bestaat een magische formule: ROI = HR^(eq). De Return On Interest van werknemers is recht evenredig met de graad van emotionele intelligentie in de manier waarop je met hen omgaat. Het klopt dat daar wederzijds vertrouwen voor nodig is, maar dat is samen met respect – daar zijn die zo geprezen waarden weer – een universele bouwsteen voor levensvatbare intermenselijke relaties, zowel in een bedrijf als in onze maatschappij en bij uitbreiding de hele wereld. Als er geen vertrouwen is, waarom werd iemand dan in eerste instantie aangenomen? Als je ervan overtuigd bent dat het faciliteren van talenten de manier bij uitstek is om werknemers en het bedrijf te laten groeien, beperk je aanpak dan niet tot papieren missies, holle slogans of pro forma communicatie terwijl bijvoorbeeld vanzelfsprekend geworden flexwerk maximaal geminimaliseerd wordt. Een tak heeft ruimte nodig om te bloeien. Talent heeft nood aan autonomie om te groeien. Om goed te zijn in iets. Daarvoor gewaardeerd te worden. Om met andere takken om zich heen verbonden te zijn en zo een florerende boom van een onderneming te creëren.

“Het is kwetsbaarheid die vertrouwen haar waarde geeft.” (Piero Ferrucci)

Controle en vertrouwen zijn moeilijk te rijmen. De relatie tussen werknemer en werkgever ontaardt dan na verloop van tijd in een koel verstandshuwelijk, waarbij er rationeel een tijd – hoe lang? – voor financiële zekerheid gekozen wordt terwijl de gevoelsmatige teugels steeds meer gevierd worden en de verbondenheid afbrokkelt. Koud creëert koud. Miskend talent zal de context uiteindelijk niet meer aankunnen en zichzelf eraan verbranden. Of een andere zoeken, misschien wel zelf creëren, als met het besef dat die toch niet verandert ook de bewustwording van en het geloof in eigen waarden en persoonlijke missie rijpt. Een Kempense boerenwijsheid zegt dat je oogst wat je zaait.

Over oogsten gesproken: het voorbije weekend kreeg ik van de Retiese Cultuurraad lovende woorden en een mooie nominatie voor culturele verdienste 2016, dankzij wat ik met Wake-up call gezaaid heb en waarvan anderen al vruchten geplukt hebben. Pluimpje 🙂