Zoetverdiend

De voorbije dagen kwamen een aantal berichten mijn richting uitgewaaid die op de één of andere manier – voor mij althans – met elkaar te maken hebben. Dat wij bijvoorbeeld echt niet tot onze 67^e verjaardagstaart willen werken, ook al zou dat vanaf 2030 de norm worden. Of het voorstel uit politieke hoek om iedereen tegen 2025 aan een baan te helpen. En hoe er effectief jobs gecreëerd worden maar dat de armoede daardoor lang niet voor iedereen afneemt. Als ik die jaartallen zie, lijkt er tegen het einde van mijn voorziene loopbaan – ik zou zo ongeveer ruim op de helft zitten – nog flink wat brood op de plank te liggen. Even een aantal vaststellingen in elkaar proberen kneden en de oven in mijn hoofd alvast voorverwarmen.

In eerste instantie vraag ik me af of we effectief niet meer willen werken tot het moeilijk wordt om de kaarsjes zelf uit te blazen of dat we eigenlijk niet meer op deze manier willen doorgaan. In het leven is het wel vaker zo dat niet datgene wat gezegd wordt of gebeurt zo doorslaggevend is, maar eerder de manier waarop. In eerdere gedachtekronkels had ik het er al over dat we het gevoel hebben te veel te moeten, dingen doen die we eigenlijk niet (meer) willen doen en hoe moeilijk het is om dat om te zetten naar iets dat we wel willen doen. Moeten legt stress op, willen schenkt vrijheid. Ondertussen haken we massaal mentaal en fysiek af en zijn we de kampioenen geworden om via alle mogelijke – wettelijke – achterpoortjes niet voltijds te werken of vroeger te stoppen om van onze zuurverdiende oude dag te genieten.

In onze samenleving die zo snel vergrijst als de harige linker- en rechterflank van mijn hoofd, zal er effectief nood zijn aan meer jobs en langere loopbanen. In ‘20 essentiële vragen over de financieel-economische toestand van vandaag’ van Degroof Petercam viel me eerder een grafiek rond de ouderen-afhankelijkheidsratio op. Die meet de verhouding tussen het aantal 65-plussers en de leeftijdscategorie van 25 tot 64. In mijn geboortejaar 1971 lag die tegen de 30%. Tenzij de geschiedenis er anders over beslist, zou ik mij voorlopig in 2037 gepensioneerd mogen noemen – wat klinkt dat raar. De afhankelijkheidsratio zou dan al op ruim 55% liggen en de jaren nadien verder toenemen tot boven de 60%.

“Ik denk nooit aan de toekomst, die komt snel genoeg.” (Einstein)

In mijn vriendenkring zeg ik wel eens dat pensioen tegen het midden van deze eeuw of zelfs sneller misschien helemaal niet meer bestaat. Dat het ook niet zeker is of ik zelf nog wel besta en er daarom bewust voor kies nu een voorschot op mijn pensioen te nemen. Om meer dan voorheen van mijn jonge dag te genieten. Een voorschot in tijd. Tijd die op termijn een onbetaalbaar iets wordt en waarvoor je alles zou opgeven als dat puntje bij het spreekwoordelijke paaltje komt. Daarom heb ik beslist om nu 4/5^e te werken, ook al betekent het op dit moment een financiële stap terug. De vrijgekomen tijd vul ik nu in voor mezelf, mijn gezin en de mooie dingen die op me af blijven komen na het delen van mijn verhaal via blog, boek en persoonlijke getuigenissen. Die wind voelt nu goed dus laat maar waaien. En in de wetenschap dat elke keuze toch voorlopig is, kan ik altijd anders beslissen. Meer op gevoel en met de vijf pijlers voor een gelukkige werknemer in het achterhoofd.Het lijken stuk voor stuk evidente drijfveren maar de nog steeds stijgende statistieken rond langdurig zieken tonen op hun beurt aan dat er ook op dat vlak iets schort en dat lang niet iedereen er een persoonlijk evenwicht in vindt. In de illustratie mag ‘werknemer’ trouwens gerust door ‘mens’ vervangen worden. Want je hoeft ze volgens mij niet allemaal op de werkvloer in te vullen. Je kunt ze perfect in elkaar laten overvloeien door een deeltijdse baan met een – al dan niet betaalde – andere activiteit te combineren. Het is een manier om zuurverdiend om te zetten in zoetverdiend.

Je hoeft bovendien echt niet tot aan je pensioen te wachten om te doen wat je graag doet. Later komt nooit, las ik ergens. Je kent vast iemand uit je nauwe omgeving die dat met veel goede moed gedaan heeft maar, als de mooie tijd eindelijk aanbrak, er nauwelijks van kunnen genieten heeft. Of iemand die het roer volledig omgooide nadat hij of zij door het oog van de naald gekropen is. Onze fietsgroep telde deze week bijna een lid van nog geen 50 jaar minder. In plaats van samen met ons op het terras een glas te drinken, werd hij omwille van een hartinfarct met spoed afgevoerd. Hij is gelukkig weer aan de beterhand en kan aan zijn herstel beginnen. Praat alweer over fietsen. Maar daaruit blijkt nog maar eens dat je nooit weet wanneer het noodlot je op de schouders tikt en bepaalt dat het anders loopt zoals jij voorzien had. Zorg er daarom voor dat je dromen geen onverzilverd Zilverfonds worden. Want dat idee van de overheid bleek ook een lege doos die uiteindelijk bij het oud papier gezet werd om, volgens nieuwe ambitieuze politici, plaats te ruimen voor structurele (einde)loopbaan- en pensioenmaatregelen.

Eventueel hoeven ze het niet eens ver te zoeken. Volgens Diderot sluit originaliteit eenvoud niet uit. Het kan naïef klinken, maar toch: indien meer mensen 4/5^e aan de slag gaan, misschien zelfs mogelijk met beperkt loonverlies, zou dat er in ieder geval voor zorgen dat we langer aan de slag willen blijven en ons goed in ons vel voelen. Als werknemer, mens en maatschappij. De gecumuleerd vrijgekomen 1/5^e blokjes kunnen door beschikbare werkwilligen ingevuld worden terwijl oudere werknemers de jongeren begeleiden en hun facilitators (geen managers of leidinggevenden) worden. Elke taak wordt minstens door twee verschillende mensen uitvoerbaar gemaakt om te vermijden dat het vastloopt. Een uitdaging voor de overheid, werkgevers en werknemers om daarin mee te gaan en compromissen met anderen en zichzelf te sluiten. In andere regio’s wordt succesvol met kortere werkweken geëxperimenteerd. In het bedrijfsleven zijn er voorbeelden als dat van Google, waar werknemers 20% van hun werktijd aan eigen projecten mogen spenderen – Chade-Meng Tan ontwikkelde zo Search Inside Yourself, een methode om mindfulness en emotionele intelligentie zowel privé als professioneel in te zetten die ook de onderneming ten goede komt. Is een (financieel) kader mogelijk waarbij mensen 1/5^e voor een maatschappelijk verantwoord project of vrijwilligerswerk naar keuze ingeschakeld kunnen worden? De caritatieve en non-profit sectoren schreeuwen om helpende handen. Ik kan me voorstellen dat veel mensen, zeker hoogsensitieve personen, daar minstens één van de vijf gelukpijlers vinden waarnaar ze nu op zoek zijn. Op welke manier kunnen we de combinatie van hoofd- en bijberoep nog meer stimuleren?

Noem het een creatieve herverdeling om verschillende ambities tegelijk te realiseren. Minder werkzoekenden of zelfs een job voor iedereen, minder werkende armen en minder werkende ongelukkigen met flinke brandwonden of die zich naar het einde van hun loopbaan slepen. Misschien wel in flinke mate te financieren door dalende kosten voor langdurige ziekte en werkloosheid, een andere fiscaliteit waarover zoveel inkt vloeit en een hogere toegevoegde waarde in bedrijven, waarvan de optelsom kort door de bocht het Bruto Binnenlands Product oplevert, een frequent gehanteerde maatstaf voor de welvaartscreatie in een land. Daardoor wordt het broodje voor de staatskas – en dus onze eigen portefeuille – automatisch lichter verteerbaar. De oven is warm. Wat denk je? Ach, dromen mag, toch?