Spiegelmaatschappij

“Heb je jezelf ooit afgevraagd in welke mate het kind in jouw geïnspireerd zou zijn door de volwassene die je geworden bent?” las ik eens ergens. Een uitspraak die blijven hangen is en die ik al met menig volwassene gedeeld heb. Kinderen kijken naar ons op want hebben het gevoel dat ze alles van ons moeten leren. En wij zijn de mening toegedaan dat wij hen alles te vertellen hebben. Maar is dat wel zo? Nemen wij hen mee in onze (verroeste) denkpatronen en illusies of proberen we ons te laten meevoeren naar hun verbeelding en dromen? Grijpen we niet beter eens terug naar het kind in onszelf om te (her)ontdekken wie we zijn?

“Als het kind in ons sterft, wordt de oude mens geboren.” (François Mauriac)

Dat was één van de quotes uit mijn flinke shortlist om iets mee te doen rond de geboorte van onze kinderen of om bijvoorbeeld op de houten wand van hun eerste nestje te zetten. Het bedje kreeg uiteindelijk dunnetjes deze opgeschilderd: “Wereld leef verder. Hier is een kind om je verder te duwen” van Ethel Portnoy.

Het bedje waarin ze volgens hun buikgevoel lagen te zingen of te huilen. Waarin hun jongste dromen schuilen en waarvan de herinnering aan de ochtendlijke uitgestoken pak-mij-armpjes en in de slaapzak spartelende beentjes telkens voor een warmtegevoel rond de hartstreek zorgt. We hebben het ondertussen netjes opgeborgen, wachtend op de vooruitstuwers van een volgende generatie. We hopen met hart en ziel dat hun dromen niet worden versmacht in de rugzak van wat wordt verwacht.

Vele zaken die je als kind vanzelfsprekend vond of waarvan je droomde, vergeet je namelijk met het ouder worden. Je gaat op zoek naar jouw plaats in de maatschappij en dan duikt vaak de zelfvervreemding in toenemende mate op. Het evenwicht tussen verstand, hart en (buik)gevoel wordt verstoord en je geraakt in te veel gevallen traag maar zeker uit balans.

Daarom in deze onweerachtige aanloop naar de schoolvakantie, op de dag dat onze jongste een tiener wordt en voor we aan de taart beginnen, een zomers warm pleidooi om kinderen ervan te overtuigen dat ze goed zijn zoals ze zijn. De sociale druk op hen is sowieso al bijzonder groot geworden, met als resultaat dat steeds meer jongeren een burn-out krijgen, terwijl ze de voornaamste energiebron voor de maatschappij zouden moeten zijn.

De druk om te presteren duikt zo goed als overal op, van school en hobby – ontspanning? – over sociale media tot hun leefwereld in het algemeen. Alles en iedereen is met elkaar geconnecteerd – nog zo’n burn-out driver – en toch is er minder verbinding. Verbondenheid blijft voor mij de maïzena van de maatschappij. Ook in het gezin. Over de impact op kinderen van scheidingen en nieuw samengestelde gezinnen werden al boeken volgeschreven. Nog iets wat wel eens in me opkomt als ik de wereld beschouw: kinderen zijn er niet om onze niet-gerealiseerde dromen waar te maken.

“Breek het glas van de spiegelmaatschappij vooraleer het barsten in hun ziel slaat.”

Dat is naar mijn mening een verpletterende verantwoordelijkheid die mijn generatie draagt. In een groene context hoor je wel eens dat onze kinderen de wereld erven die wij hen nalaten. Of nog beter: dat wij de wereld – en dus de maatschappij – van onze kinderen lenen. Dat vind ik een betere insteek. Merci, Antoine de Saint-Exupéry. We maken hen daarom beter niet te veel volwassenenonzin wijs.

“Qui a le droit d’faire ça, à des enfants qui croient vraiment c’que disent les grands?” (Patrick Bruel)

Laten we kinderen een zacht duwtje geven en duidelijk maken dat hun buikgevoel een prima gids is tijdens hun verdere levensweg. In een taal en op een manier die zij begrijpen. Hen de ruimte geven om gewoon jong te zijn. Om te zijn. Zo kunnen we de voedingsbodem voor een burn-out op latere leeftijd in de kiem smoren. Ik breek hier overigens graag een extra lans voor kwetsbare hoogsensitieve kinderen, die wel eens als overdreven introvert en zelfs a-sociaal weggezet worden, met het – misschien goedbedoelde – advies om wat harder voor zichzelf op te komen. Zich niet te laten doen en wat extraverter te zijn. Zo kweek je ongelukkige kameleons die zich conformeren naar wat ze denken wat van hen verwacht wordt. Ze evolueren tot toneelspelers die vroeg of laat tegen een onvermijdelijke catharsis aanlopen en dan opnieuw hun echte rol moeten gaan zoeken. Ze zijn misschien anders-sociaal. Maar daarom niet minder sociaal en zeker niet minder waardevol. Integendeel: hun warme empathie is een gave in plaats van een last. Een zachte kracht om die mooie wereld mee verder te duwen.

Een idee om het daar eens vrank en vrij met je opgroeiende spruit over te hebben? Voor de spiegel misschien. Vraag hem of haar zichzelf eens te tekenen. Of op een andere creatieve manier uit te beelden, vorm te geven. Ik gun je van harte dat de schets of creatie je toelacht. En dat je er nadien samen over kunt praten. Zelfs als het minder positief is. Zolang er maar connectie is. Ook zonder wifi.